کنفرانس ملی آهن‌سازی؛ گام بلند «کاوه»در مسیر تحول صنعت فولاد

به گزارش اقتصادی برتر-طبق آمار ارائه شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، تولید فولاد در کشور در سال گذشته از مرز ۳۲ میلیون تن عبور کرده است که این دستاورد، بالاترین میزان تولید در تاریخ صنعت فولاد ایران به شمار می‌آید. این موفقیت در حالی رقم خورده است که با توجه به تاثیر این صنعت استراتژیک در تامین نیاز سایر صنایع همچون نفت، گاز و پتروشیمی، خودروسازی، ساختمان‌سازی و… به علاوه خلق ارزش و ارزآوری از یک سو و ضرورت حرکت به سمت اقتصاد غیرنفتی از سوی دیگر، فولادسازان داخلی نقش بسزایی در توسعه اقتصادی کشور به ویژه طی سالیان اخیر ایفا کرده‌اند. شرکت فولاد کاوه جنوب کیش به عنوان یکی از برترین و برجسته‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان فولاد در کشور شناخته می‌شود که علی‌رغم مواجهه با چالش‌ها و معضلات پیش روی تولیدکنندگان فولاد، به خوبی مسیر توسعه و پیشرفت را طی کرده و امروز به یکی از بازیگران اصلی و شاخص صنعت فولاد ایران تبدیل شده است. برگزاری اولین کنفرانس ملی آهن‌سازی، جدیدترین دستاورد شرکت فولاد کاوه جنوب کیش به شمار می‌آید که قرار است طی روزهای ۲۱ و ۲۲ آذر ماه، با همکاری علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد در بندرعباس برگزار شود. خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» به منظور بررسی اهداف برگزاری این کنفرانس و نیز سایر اقدامات و دستاوردهای «کاوه» طی ماه‌های اخیر، گفت‌وگوی مفصل و خواندنی با جواد حاتمی، مدیرعامل جوان و موفق شرکت فولاد کاوه جنوب کیش تدارک دیده است که متن کامل آن را در ادامه خواهیم خواند:

ارزیابی جنابعالی از اهمیت برگزاری اولین کنفرانس ملی آهن‌سازی که قرار است طی روزهای آینده به همت شرکت فولاد کاوه جنوب کیش برگزار شود، چیست؟

در حال حاضر، به ‌طور متوسط حدود ۷۲ درصد از فولاد جهان به روش کوره بلند تولید می‌شود و از طرفی انتشار کربن در این روش، بیش از ۲٫۵ برابر روش کوره قوس الکتریکی است که این موضوع می‌تواند محدودیت‌های زیست‌محیطی را برای فولادسازانی که از این تکنولوژی بهره می‌برند، به همراه داشته باشد. بیش از ۹۰ درصد فولاد در کشور ما به روش قوس الکتریکی تولید می‌شود که با توجه به جایگاه برتر ایران در زمینه برخورداری از ذخایر گاز طبیعی در جهان، می‌توان گفت بستر حرکت صنعت فولاد در مسیر تولید فولاد سبز فراهم است. از سوی دیگر و با توجه به داده‌های مطالعات طرح جامع فولاد کشور (پایش سال ۱۴۰۱)، ایران با فاصله چشمگیری از سایر کشورها، رتبه دوم تولید آهن اسفنجی در جهان را به خود اختصاص داده است. طی سال‌های اخیر، تولید آهن اسفنجی در جهان روند روبه‌رشدی را طی کرده است و به بیش از ۱۳۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ میلادی رسیده که سهم ایران، تولید ۳۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تن از این محصول استراتژیک بوده است.صنعت آهن و فولاد همواره به دنبال راهکارهایی نوین برای بهبود کیفیت و کارایی تولیدات خود در راستای تولید فولاد سبز بوده و از این رو توسعه پایدار و مسئولانه در این حوزه، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در همین راستا، کنفرانس‌های متعددی چه در حوزه ملی و چه بین‌المللی برگزار شده که هدف از برگزاری این محافل علمی را می‌توان جذب افراد مستعد این حوزه با رویکرد به‌کارگیری توان علمی، فنی و مهارت‌های این افراد در عرصه تولید و صنعت دانست. در واقع از طریق برگزاری این کنفرانس‌ها و محافل علمی می‌توان زمینه توسعه، تعالی و پیشرفت افراد مستعد و شکوفایی بیش از پیش صنعت فولاد کشور را فراهم کرد. در همین راستا، توان بالای فنی و مهندسی شرکت فولاد کاوه جنوب کیش در کنار بیش از ۱۰ سال تجربه موفق و پر افتخار در زنجیره تولید فولاد کشور و دستاوردها و افتخارات این مجموعه عظیم فولادی، سنگ‌بنا و نیروی پیشران برای برگزاری نخستین کنفرانس ملی آهن‌سازی کشور توسط «کاوه» را فراهم آورده است.

محورهای اصلی این کنفرانس شامل «توسعه و اقتصاد آهن‎‌سازی»، «تکنولوژی‌های آهن‌سازی»، «فرایند آماده‌سازی و احیا»، «فرایند ریفرمینگ و تولید گاز احیاکننده» و «فولاد سبز، محیط زیست و توسعه تکنولوژی» است. در حوزه توسعه و اقتصاد آهن‌سازی، به بررسی مزیت‌ها در انواع روش‌های تولید آهن اسفنجی، تولید، تجارت و مصرف آهن اسفنجی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، اقتصاد ایران و عوامل موثر بر مصرف آهن، راهکارها و روش‌های افزایش ظرفیت و راندمان در تولید آهن اسفنجی و چالش‌های فراسوی توسعه صنعت آهن‌سازی، هوشمندسازی و نقش اتوماسیون و هوش مصنوعی در چابک سازی فرایند احیا مستقیم پرداخته‌ایم. در حوزه تکنولوژی‌های آهن‌سازی و فرایند آماده‌‎سازی و احیا، موضوعاتی مانند متالورژی و فرایندهای کوره احیا مستقیم به روش میدرکس و سایر روش‌ها، مدیریت مصرف انرژی در فرایند تولید آهن اسفنجی، افزایش عمر کاتالیست‌ها در فرایند احیا مستقیم و بررسی راهکارهای افزایش عمر و کاهش عیوب (خزش) در تیوب ریفورمرها در دستور کار کنفرانس دارد؛ ضمن اینکه امکان‌سنجی جایگزینی گاز هیدروژن به جای گاز طبیعی، بهینه‌سازی روش‌های نوین تولید آهن اسفنجی و سیستم‌های پایش«CO2» نیز از محورهای مهم این رویداد است. لازم به ذکر است که با برگزاری داوری مقالات در محل شرکت، از مجموع مقالات رسیده به دبیرخانه این کنفرانس، ۲۶ مقاله موفق به کسب امتیاز لازم از طرف اعضای هیئت علمی کنفرانس متشکل از اساتید برجسته دانشگاه‌های برتر کشور در حوزه متالورژی همچون دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه آزاد نجف‌آباد شد‌ند. فرایند رتبه‌بندی و داوری مقالات بر اساس فاکتورهایی همچون نوآوری در موضوع مقالات، تناسب روش تحقیق و موضوع پژوهش، ساختار علمی، نگارش، محتوا و انتخاب صحیح کلید‌واژه‌ها صورت پذیرفت و طی روزهای ۲۱ و ۲۲ آذر ماه، برگزیدگان نهایی این کنفرانس در بندرعباس معرفی خواهند شد.

در خصوص عملکرد و دستاوردهای شرکت فولاد کاوه جنوب کیش طی ماه‌های اخیر توضیحاتی ارائه بفرمایید.

شرکت فولاد کاوه جنوب کیش به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ فولاد در کشور، در حالی فعالیت خود را در سال جدید که به «جهش تولید با مشارکت مردم» نام‌گذاری شده آغاز کرد که موفق به ثبت رکوردهای کمی و کیفی متنوعی در تولید، فروش و سودآوری خود در سال گذشته شده بود. در این سال توانستیم علی‌رغم تمامی چالش‌هایی که در حوزه‌های مختلف به ویژه تامین انرژی (برق و گاز) و صادرات با آن‌ها مواجه بودیم، با تولید یک میلیون و ۸۴۲ هزار تن آهن اسفنجی و یک میلیون و ۵۷۹ هزار تن شمش فولادی، سهم ۵٫۵ درصدی و ۴٫۹ درصدی از تولید این محصولات در کشور را به خود اختصاص دهیم. به علاوه، درآمدهای عملیاتی «کاوه» در سال ۱۴۰۲ با رشد ۴۷ درصدی نسبت به سال قبل از آن، به ۳۳۳ هزار و ۹۴۱ میلیارد ریال افزایش یافت و سود خالص شرکت نیز به ۶۵ هزار و ۱۶۷ میلیارد ریال رسید که این میزان با رشد ۹۳ درصدی نسبت به سال قبل از آن برخوردار بود. در سالی که گذشت، ما به دستاوردها و موفقیت‌های فراوانی در بخش‌های مختلف دست پیدا کردیم که از جمله آن‌ها می‌توان به دریافت تندیس طلایی و لوح زرین واحد نمونه صنعتی کشور، دریافت تندیس و لوح صادرکننده نمونه ملی، ارتقاء از سطح بازار دوم به تابلو فرعی بازار اول سازمان بورس اوراق بهادار تهران، دریافت گواهینامه چهارستاره جایزه ملی تعالی سازمانی (EFQM) در سطح تقدیرنامه، دریافت نشان و تندیس ویژه تعالی (HSE)، کسب رتبه هفتم در میان ۴۰ شرکت فعال در گروه فلزات اساسی از نظر میزان فروش و درآمد (بر اساس نتایج بیست و چهارمین سال رتبه‌بندی ۱۰۰-IMI)، قرارگیری در بین ۱۰۰ شرکت برتر کشور بر اساس رتبه‌بندی سازمان مدیریت صنعتی، کسب مقام نخست صادرات بین شرکت‌های بنیاد مستضعفان طی پنج سال متوالی و کسب عنوان چهارمین ناشر برتر در همایش ناشران برتر بازار سرمایه اشاره کرد.

در ادامه روند رشد تولید و سودآوری شرکت فولاد کاوه جنوب کیش که در سال گذشته حاصل شد، ما سال ۱۴۰۳ را پرقدرت‌تر از قبل آغاز کردیم و در فرودین ماه، با تولید ۱۸۸ هزار و ۶۰۷ تن آهن اسفنجی و ۱۹۶ هزار و ۷۰۳ تن شمش فولادی، رشد به ترتیب ۴٫۵ درصدی و ۸٫۵ درصدی در تولید این محصولات را نسبت به مدت مشابه سال قبل به ثبت رساندیم. تولید این میزان شمش در طول یک ماه، دستاوردی مهم و ارزشمند بود که در کارخانه فولادسازی به دست آمد. به علاوه در نخستین ماه از سال جاری، تناژ فروش شمش بیلت خود را به ۱۹۰ هزار و ۵۰۰ تن رساندیم و به درآمد ۳۹ هزار و ۹۹۷ میلیارد ریالی دست یافتیم که رکوردشکنی جدیدی در درآمدزایی ماهانه شرکت محسوب می‌شود؛ چراکه بیشترین درآمد ماهانه «کاوه» در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ برابر با ۳۹ هزار و ۹۲۴ میلیارد ریال محقق شده بود. ثبت رکورد تولید ۱۹۱ هزار و ۲۳۸ تن آهن اسفنجی در خرداد ماه، موفقیت دیگری بود که در راستای تحقق جهش تولید در کارخانه احیا مستقیم حاصل شد. در هشت ماهه منتهی به آبان ماه سال جاری، ما توانستیم یک میلیون و ۲۶۸ هزار و ۲۹۱ تن آهن اسفنجی و ۹۸۸ هزار و ۶۱۵ تن شمش فولادی تولید کنیم که دستاورد آن، کسب درآمد ۲۳۶ هزار و ۸۲۲ میلیارد ریالی در این مدت بود. کسب نشان دو ستاره تعالی (HSE)، دریافت لوح و تندیس ملی ستارگان مدیریت ایران «سما»، صدور سه گواهینامه مدیریتی شامل ایزو ۹۰۰۱ مدیریت کیفیت، ایزو ۱۴۰۰۱ مدیریت زیست‌محیطی و ایزو ۴۵۰۰۱ مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی و تمدید گواهینامه ایزو ۳۱۰۰۰ مدیریت ریسک، دریافت نشان ملی هم‌بستگی اقتصادی، توسعه فرهنگی «هاتف» و دریافت تقدیرنامه سه ستاره تعالی نگهداشت و مدیریت دارایی‌ها، از جمله دستاوردهایی به شمار می‌آیند که هم‌زمان با جهش تولید و سودآوری در سال جاری، موفق به کسب آن‌ها شده‌ایم و در تلاش هستیم به موفقیت‌های بیشتری نیز تا پایان سال جاری دست یابیم.

شرکت فولاد کاوه جنوب کیش با چه چالش‌هایی در مسیر تولید خود مواجه بوده و چه اقداماتی را جهت رفع آن‌ها انجام داده است؟

ناترازی انرژی، مهم‌ترین معضلی به شمار می‌آید که نه تنها عملکرد ما بلکه کلیه فولادسازان کشور را طی سالیان اخیر تحت تاثیر قرار داده و منجر به کاهش تولید و فروش و در نتیجه افت سودآوری شرکت‌های فولادی شده است. با توجه به اینکه گاز به عنوان خوراک اصلی در تولید آهن اسفنجی محسوب می‌شود و برق نیز تاثیر بسزایی در تولید شمش فولادی دارد، بنابراین هرگونه محدودیت در تامین پایدار این دو حامل انرژی، نتایجی سوء را برای فولادسازان بزرگ کشور به همراه خواهد داشت. در همین راستا، ما تولید حدود ۵۲۰ هزار تن محصول را در تابستان سال جاری از دست دادیم که این مسئله علاوه بر کاهش فروش و سودآوری، باعث شد نتوانیم به طور کامل به تعهدات خود در بورس کالای ایران و نیز بازارهای صادراتی عمل کنیم. میزان ناترازی برق در تابستان سال جاری، به حدود ۱۹ هزار مگاوات رسید؛ در حالی که این رقم در مدت مشابه سال گذشته، حدود ۱۲ هزار مگاوات بود و پیش‌بینی می‌شود در تابستان سال آینده به بیش از ۲۴ هزار مگاوات نیز برسد که در این صورت شرایط سخت و دشواری برای فولادسازان کشور ایجاد خواهد شد.

از این رو ما تدابیر لازم جهت مقابله با این ناترازی انرژی را اندیشیده‌ایم و طرح‌های مختلفی را در دست اجرا داریم تا از طریق آن‌ها بتوانیم برق پایدار مورد نیاز خود را تامین کنیم. احداث نیروگاه سیکل ترکیبی با ظرفیت ۳۰۰ مگاوات، از جمله طرح‌هایی به شمار می‌آید که در این زمینه در دستور کار خود قرار داده‌ایم و هم‌اکنون به دنبال اخذ مجوزهای زیست‌محیطی و پیگیری‌های لازم جهت تخصیص خوراک گاز مورد نیاز هستیم. پیش‌بینی می‌کنیم که عملیات اجرایی احداث این نیروگاه در سال ۱۴۰۴ آغاز شود. از طرفی، با سرمایه‌گذاری ۶۰ میلیون یورویی که در یکی از بلوک‌های بهترین نیروگاه‌های کشور انجام داده‌ایم، در اردیبهشت ماه سال آینده میزان ۱۸۰ مگاوات برق تحویل مجموعه خواهد شد. همچنین برنامه‌ریزی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های لازم جهت تامین ۸۵ مگاوات برق از محل نیروگاه‌های خورشیدی صورت پذیرفته است و به دنبال تامین بخشی از برق مورد نیاز خود از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر هستیم.

در حوزه گاز نیز تمهیدات لازم جهت تامین پایدار این حامل انرژی در روزهای سرد سال را اندیشیده‌ایم و به دنبال آن هستیم ضمن مشارکت در طرح‌ صرفه‌جویی و بهینه‌سازی گاز که توسط شرکت ملی گاز ایران در حال انجام است، بخشی از گاز مورد نیاز خود را از این محل تامین کنیم. در حالی که کشور به دلیل فشار کم گازهای تولیدی و نیز عدم استحصال برخی میادین گازی با کمبود گاز مواجه شده و محدودیت تامین گاز صنایع در سال جاری، زودتر از زمان انتظار آغاز شده است، شرکت‌های فولادی می‌توانند ضمن مشارکت در تامین منابع مالی مورد نیاز جهت استحصال میادین جدید گازی و طرح فشارافزایی، علاوه بر نقش‌آفرینی موثر در صنعت و اقتصاد کشور، گام بلندی در راستای تامین پایدار گاز مورد نیاز خود بردارند. با توجه به اهمیت فراوان گاز در تولید آهن اسفنجی و با توجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد فولاد کشور به روش کوره قوس الکتریکی و با استفاده استفاده از آهن اسفنجی تولید می‌شود، در صورت تامین گاز کافی در واحدهای احیا مستقیم، خوراک واحدهای فولادسازی نیز به موقع تامین شده و همین مسئله منجر به تامین پایدار شمش مورد نیاز واحدهای نورد و صنایع پایین‌دستی زنجیره فولاد کشور خواهد شد.

در حال حاضر طرح‌های توسعه‌ای شرکت فولاد کاوه جنوب کیش در چه مرحله‌ای قرار دارند؟

رویکرد شرکت فولاد کاوه جنوب کیش در زمینه اجرای طرح‌های توسعه‌ای، توسعه متوازن با هدف دستیابی به تولید پایدار بوده است. در همین راستا، احداث کارخانه مدول سوم آهن اسفنجی با ظرفیت یک میلیون تن در سال، با سرمایه‌گذاری بیش از ۹۰ میلیون یورو را در دستور کار داریم و به دنبال تامین کسری آهن اسفنجی مورد نیاز جهت تولید سالیانه دو میلیون و ۵۰۰ هزار تن شمش از محل این کارخانه هستیم. عملیات اجرایی این پروژه از سال ۱۴۰۲ آغاز شده و هم‌اکنون از پیشرفت فیزیکی قابل‌قبولی برخوردار است. با تمهیدات اندیشیده شده، زیرساخت تزریق اکسیژن به فرایند تولید آهن اسفنجی جهت بالا بردن راندمان تولید در طراحی‌های این پروژه لحاظ شده است که هم‌زمان با پیشرفت پروژه اجرایی خواهد شد. ما تمام تلاش خود را جهت بهره‌برداری از این پروژه، پیش از زمان موعد به کار گرفته‌ایم و امیدواریم برکات بسیاری متوجه کارکنان و سهام‌داران محترم «کاوه» از محل این پروژه شود. احداث نیروگاه سیکل ترکیبی با ظرفیت ۳۰۰ مگاوات، دیگر پروژه توسعه‌ای مهمی به شمار می‌آید که همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، هم‌اکنون در مرحله اخذ مجوزهای زیست‌محیطی و پیگیری‌های لازم جهت تخصیص خوراک گاز مورد نیاز قرار دارد و پیش‌بینی می‌کنیم عملیات اجرایی آن در سال آینده آغاز شود. از دیگر پروژه‌های توسعه‌ای مجموعه می‌توان به طراحی و اجرای سیستم شارژ مکانیزه گندله در واحدهای احیا، بریکت‌سازی بدون مواد افزودنی و فرآوری سرباره با ظرفیت یک هزار و ۵۰۰ تن در روز اشاره کرد که بی‌شک بهره‌برداری و راه‌اندازی هر کدام از این طرح‌ها، نقش بسزایی در تحقق توسعه متوازن و تولید پایدار «کاوه» ایفا خواهد کرد.

با توجه به اهمیت حفظ محیط زیست و نیز ایفای مسئولیت‌های اجتماعی توسط صنایع فولادی، شرکت فولاد کاوه جنوب کیش چه اقداماتی در این راستا انجام داده است؟

با توجه به ضرورت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط صنایع فولادی و حرکت فولادسازان در مسیر کربن صفر، شرکت فولاد کاوه جنوب کیش انجام مطالعات ارزیابی اثرات و ارزیابی جنبه‌های زیست‌محیطی، کنترل و پایش آلاینده‌های هوا، پایش و تصفیه پساب‌های خروجی با احداث تصفیه‌خانه‌ صنعتی و بهداشتی، بازیافت و دفع اصولی پسماندها، مصرف بهینه آب و انرژی، بهسازی و گسترش فضای سبز با استفاده از گونه‌های بومی و سازگار با اقلیم منطقه و ارتقای سطح آگاهی و دانش زیست‌محیطی را به عنوان شاخص‌های کلیدی در حوزه حفظ محیط زیست در دستور کار خود قرار داده است. از جمله اقدامات ما در این حوزه می‌توان به احداث و بهره‌برداری از تصفیه‌خانه بهداشتی به ظرفیت ۱۲٫۵ مترمکعب در ساعت، احداث و بهره‌برداری از تصفیه‌خانه صنعتی به ظرفیت ۱۳۰ مترمکعب در ساعت، احداث لندفیل صنعتی به مساحت ۳٫۵ هکتار، خرید و نصب تجهیزات پالایش آنلاین خروجی دودکش واحدهای آهن‌سازی و فولادسازی، احداث کارخانه فرآوری و بازیافت سرباره به ظرفیت یک هزار و ۵۰۰ تن در روز، احداث کارخانه تولید بریکت سرد با ظرفیت ۶۰ تن در روز، کاشت ۱۰۰ هزار اصله نهال بومی حرا به علاوه راه‌اندازی نخستین خانه محیط زیست در منطقه صنعتی غرب بندرعباس و مشارکت در طرح تکثیر آهوی کوهی با اداره کل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان اشاره کرد.

شرکت فولاد کاوه جنوب کیش از جمله فولادسازان مطرح کشور در حوزه عمل به مسئولیت‌های اجتماعی نیز به شمار می‌آید که همواره نگاه ویژه‌ای به تحقق این مهم در بخش‌های مختلف اعم از بهداشت و درمان، آموزشی، فرهنگی و… داشته است. تجهیز بیمارستان‌های امام علی (ع) و امام سجاد (ع) در شهرستان‌های رودان و سیریک، تامین اکسیژن‌ مورد نیاز بیمارستان‌های استان هرمزگان، احداث مدرسه ۶ کلاسه در شهرستان سیریک، ترمیم ۵۰۰ واحد مسکونی در شهرستان رودان، آب‌رسانی و تامین زیرساخت‌های لازم جهت ذخیره آب در دو روستای محروم شهرستان قشم و اشتغال‌زایی و حمایت از ۲۹ نفر از زنان بی‌سرپرست منطقه از طریق اخذ تسهیلات بانکی، از جمله اقداماتی به شمار می‌آیند که در سال گذشته و در راستای عمل به مسئولیت‌های اجتماعی موفق به انجام آن‌ها شدیم. در سال جاری نیز به حضور موثر خود در این عرصه ادامه دادیم که دستاوردهای آن شامل اهدای ۵۰ دستگاه کولر گازی به سازمان بهزیستی استان هرمزگان، عقد تفاهم‌نامه همکاری با دانشگاه علوم پزشکی و مدیریت درمان تامین اجتماعی استان هرمزگان با هدف تامین ۹۶۰ تن اکسیژن مورد نیاز بیمارستان‌های علوم پزشکی استان و ۱۸۰ تن اکسیژن مراکز درمانی تامین اجتماعی به ویژه بیمارستان خلیج فارس بندرعباس و افتتاح مجتمع فرهنگی آموزشی حضرت فاطمه زهرا (س) و رونمایی از تجهیزات اتاق عمل بیمارستان امام سجاد (ع) در شهرستان سیریک بوده است و این رویکرد تا پایان سال در شرکت فولاد کاوه جنوب کیش ادامه خواهد یافت.